Historia

Na ziemiach, które obejmuje obecnie Gmina Kwidzyn, notowana była duża aktywność osadnicza i gospodarcza sięgająca czasów pradziejowych, związana z położeniem tych ziem w rejonie Doliny Wisły. Elementami dziedzictwa historycznego są liczne cmentarzyska oraz osady obronne kultury łużyckiej w Baldramie i Podzamczu. Z okresu Rzymskiego pochodzą znaleziska świadczące o rozwoju osadnictwa i kontaktów handlowych na szlaku bursztynowym (okolice Korzeniewa, Brokowa, Kamionki i Rakowca). Od drugiej połowy X do XII stulecia przypadł największy rozwój wczesnośredniowiecznego osadnictwa polskiego na tym obszarze połowie XII wieku w rejon Kwidzyna dotarły plemiona pruskie. W 1233 roku między Marezą, Lipiankami, i Nebrowem Krzyżacy wznieśli umocowania obronne, rozpoczynając podbój Prus. Wkrótce zaczęto zakładać pierwsze wsie: Tychnowy (1288), Licze i Rakowiec (1293), Kamionka (1299). Rejon Kwidzyna był wówczas centrum osadniczym i administracyjnym, o czym świadczy fakt, iż w 1236 roku gród w Podzamczu określano mianem Mały Kwidzyn.

W czasach panowania krzyżackiego dokonywano lokacji wsi na prawie niemieckim i chełmińskim, ustanawiano sołtysa oraz określano wysokość świadczeń wsi na rzecz właściciela.

Wojny prowadzone w XV wieku i następnych stuleciach nie oszczędziły terenów dzisiejszej gminy, co spowodowało zniszczenie wielu wsi (Baldram, Licze, Rakowice, Rakowiec, Szadowo) oraz spadek liczby osadników.Aby zachęcić nowych osadników wprowadzano czynszowanie chłopów. Wkrótce zaczęli przybywać na teren wsi koloniści z Niemiec oraz Holendrzy. W roku 1788 niemal na terenie całej obecnej gminy nadano chłopom ziemie w dziedziczne użytkowanie.

W okresie międzywojennym na obszarze gminy działały silne ośrodki polskości. W Tychnowach zasłużył się ksiądz Baranowski oraz działacze: A. i F. Liszewscy, M. Głodny, M. Omieczyńska i K. Redmer.

Po II wojnie światowej na terenie gminy uruchamiano szkoły podstawowe, Państwowe Gospodarstwa Rolne, budowano osiedla mieszkaniowe. W 1975 roku utworzono gminę Kwidzyn z siedzibą w mieście Kwidzynie z połączenia gmin Tychnowy i Rakowiec, a w 1976 roku przyłączono również terytorium gminy Korzeniewo.

Plebiscyt rok 1920

W okresie międzywojennym na obszarze dzisiejszej gminy, pozostającym wówczas pod panowaniem niemieckim, działały silne ośrodki polskości. Jednym z nich była wieś Tychnowy. Powstał tu polski Bank Ludowy, istniały: biblioteka, czytelnia i szkółka polska założone przez księdza Piotra Baranowskiego. Do najaktywniejszych działaczy należeli: ksiądz Eryk Gross, Aleksander Liszewski, Konrad i Teofil Redmerowie, Marta Omieczyńska, Edmund Komorowski. Szczególnie ważną kartę w historii Ziemi Kwidzyńskiej zapisało Janowo – miejscowość o wieloletnich tradycjach walki o polskość. W okresie plebiscytowym aktywną działalność prowadzili tu: Tadeusz Tollik, Augustyn i Robert Czyżewscy, Bolesław Napiontek, Franciszek Komorowski, Jan Czaja. W Janowie założono Towarzystwo Czytelni Ludowych organizujace zebrania i pogadanki dla polskiej ludności, działał chór, zespół teatralny i taneczny. Język polski krzewił janowski oddział Stowarzyszenia św. Kingi prowadzony przez księdza Ignacego Niklasa.

Po Plebiscycie w 1920 roku, pięć wsi obejmujących obszar dzisiejszego Janowa: Bursztych, Janowo, Kramowo, Nowe Lignowy i Małe Pólko utworzyło tzw. „Małą Polskę” – enklawę polską na ziemiach niemieckich. We wrześniu 1939 roku hitlerowcy aresztowali i zamordowali 13 mieszkańców Janowa. Ich symboliczna mogiła znajduje się na janowskim cmentarzu. Społeczeństwo Janowa i Ziemi Kwidzyńskiej pielęgnuje pamięć o „Małej Polsce” w rocznicowych obchodach plebiscytowych, a pamiątki z tego okresu przechowywane są w Izbie Pamięci Szkoły Podstawowej w Janowie.